Een van de belangrijkste taken die onze lever uitvoert is het filteren van het bloed vooraleer dit terug naar het hart stroomt.

Bloed afkomstig uit ons spijsverteringskanaal, uit de alvleesklier, de galblaas en de milt, wordt normaal naar de lever vervoerd via de poortader. In de lever vertakt de poortader zich in vele zeer kleine takjes. Op die manier kunnen binnen de lever de afvalstoffen uit het bloed worden gehaald en worden verwerkt. De (goede) stoffen die de lever heeft aangemaakt, worden aan het bloed teruggegeven. De kleine takjes komen weer samen in de leveraders die het bloed via de onderste holle ader naar het hart vervoeren.

Als we bijvoorbeeld wat hebben gegeten of gedronken, brengen kleine aders in de slokdarm ①, maag ② en darmen ③ het bloed dat voedingstoffen en giftstoffen bevat naar de lever ④ om het daar te reinigen.

De aders die het bloed vervoeren zijn zoals kleine rivieren die samenkomen om een grote stroom te vormen. De grootste ader die rechtsreeks naar de lever leidt is de poortader ⑤.

In een gezonde lever vloeit het bloed van de poortader zachtjes door de lever, waar het wordt gereinigd. Dit gezuiverd bloed vloeit dan aan de andere zijde van de lever, via de leverader ⑥, verder naar het hart.

Maar, als de lever werd beschadigd door littekens ten gevolge van cirrose, wordt de bloedstroom vertraagd.

Bij cirrose kan het bloed steeds moeilijker door de lever stromen en daardoor zoekt het bloed andere wegen dan de poortader om uiteindelijk terug naar het hart te stromen. Er ontstaan sluiproutes. Eén van de sluiproutes loopt via de aders in de slokdarm.

In de slokdarm lopen kleine aders waar normaal heel weinig bloed door stroomt. In deze situatie gaat er meer bloed door stromen en zwellen de aders op. We spreken dan van spataderen. Op dezelfde manier kunnen ook kleinere spataderen boven in de maag ontstaan.

Door de zwelling van deze aders ontstaat het risico op bloedingen wanneer de druk op de wand te groot wordt. Deze kleine, opgezwollen bloedvaten, noemt men spataders. Helaas veroorzaken deze spataders geen symptomen die je kan zien of voelen, zodat het niet zo evident is om te weten wanneer dit nu juist gebeurt.

Als de druk gedurende een langere tijd blijft aanhouden en de wand van de bloedvaten te dun wordt, kunnen zij scheuren en bloeden. Dit noemt men spataderbloeding.

Een spataderbloeding is zeer gevaarlijk, zelfs levensbedreigend. Als een bloeding optreedt, zijn er enkele duidelijke symptomen die je kan waarnemen. Als je een van de volgende symptomen zou waarnemen, moet je dit beschouwen als een medische urgentie en onmiddellijk hulp zoeken.

Ongeveer 50% van de personen die aan cirrose lijden, zullen op een bepaald ogenblik te maken krijgen met spataders en ongeveer 30% zal spataderbloedingen krijgen.

Bij alle mensen met een levercirrose is het belangrijk om vast te stellen of er spataderen aanwezig zijn. Dit om tijdig voorzorgsmaatregelen te kunnen nemen om een bloeding te voorkomen. In principe is hier een ‘gastroscopie’ voor nodig. Hierbij wordt met een flexibele slang met camera in de slokdarm en maag gekeken.

Het blijkt dat dit onderzoek achterwege kan blijven bij mensen met de volgende kenmerken: Fibroscan 150. Dit geldt alleen voor een cirrose die niet door een cholestatische leverziekte wordt veroorzaakt. Risico voor een bloeding is bij deze groep zo klein dat een gastroscopie niet nodig is. Wel moet dan de Fibroscan jaarlijks worden herhaald.

Wanneer bij de scopie de spataderen een bepaalde omvang blijken te hebben, moet gestart worden met medicijnen om de druk in de aders te verlagen. Wanneer de spataderen nog niet aanwezig zijn, of erg klein, moet de gastroscopie na een aantal jaren worden herhaald.

Er wordt nog steeds onderzoek gedaan om methoden te vinden waarmee het risico op bloedingen kan worden vastgesteld zonder gastroscopie.

Bij een bloeding verzamelt het bloed zich in de maag. Daardoor ontstaat misselijkheid en gaat de patiënt meestal braken. Hierbij wordt helder bloed gebraakt. Het bloed wat in de darm terecht komt, wordt zwart door invloed van bacteriën. Daardoor wordt ook de ontlasting zwart.

• Bloedbraken
• Donkere of bloederige stoelgang
• Ongewoon snel hartritme
• Bleke teint
• Shock (snelle en zwakke ademhaling; koude en klamme huid; zwakke pols; duizeligheid, flauwvallen of een gevoel van zwakte)
• Maagpijn

Er bestaan diverse behandelingen voor spataderbloeding, je dokter zal beslissen welke de beste is voor jou.

Wil je wat meer weten over deze behandelingen, bespreek dit dan met je dokter.

Banding

Via een endoscopie (een camera gaat door de slokdarm in de maag of zelfs tot in de darmen) onder narcose, worden smalle rubberen bandjes bevestigd rond de beschadigde bloedvaten.

Banding wordt ook preventief gebruikt.

Stolling (of sclerotherapie)

Als een alternatief voor banding wordt via een endoscopie onder verdoving een speciaal bloedstollend product rechtsreeks ingespoten in de bloedvaten.

Ook deze therapie wordt preventief gebruikt.

TIPS (Transjugulaire Intrahepatische Portosystemische Shunt) 

Een buisje wordt door de lever gestoken om een verbinding te maken (net zoals een tunnel) tussen de ader die het bloed naar de lever voert en de ader die het bloed uit de lever voert.
Via een omleiding (een bypass), ontwijkt een deel van het bloed de filtering via de lever en vermindert zodoende de druk op de beschadigde lever.

Verwijderen van bloedvaten (devascularisatie)

Als andere behandelingen niet mogelijk zijn, kan men soms alle bloedende aders verwijderen. 

Eens spataders werden ontwikkeld is het zeer waarschijnlijk dat spataderbloeding zal optreden, daarom is het voorkomen van bloedingen van groot belang.

Als je dokter denkt dat je een risico loopt, zijn er meerdere zaken die hij kan doen om je te helpen.

Screening

Een endoscopie onder verdoving.

Bloeddrukverlagende medicijnen

Hij kan je een zogenaamde beta-blokker (een frequente behandeling bij hoge bloeddruk), of een gelijkaardig medicijn voorschrijven om de bloedruk en het opzwellen van de bloedvaten te verminderen.

Banding en sclerotherapie worden ook preventief gebruikt.

Weten dat je gezondheid onder druk staat, kan aanleiding geven tot bezorgdheid. Goed geïnformeerd zijn en de adviezen van de beroeps volgen, zal je helpen om zo gezond mogelijk te blijven.

Spataderbloeding is levensbedreigend, let er dus op dat je alle adviezen en de door de dokter voorgeschreven medicijnen stipt opvolgt.

Door zorg te dragen voor je lever en zo gezond mogelijk te leven, kan je de aan de lever gebonden problemen verminderen.

 
 
Raadpleeg steeds je arts voor volledige informatie.

© VHC Pagina update december 2022

De inhoud is gebaseerd op de informatie uit:

• de folder “Variceal-Bleeding-Guide” die door Norgine werd ontwikkeld. 
• de website van de Nederlandse Leverpatiëntenvereniging www.leverpatientenvereniging.nl