Als je aan cirrose lijdt, zal je heel wat uitdagingen betreffende je voedsel en je dieet moeten trotseren.

De eerste en belangrijkste uitdaging is het feit dat moeilijk wordt om je lichaam gedurende de ganse dag en nacht een regelmatige en voldoende energietoevoer te geven, zodat je jouw normaal dieet zal moeten aanpassen om hiermee te kunnen omgaan.

Bij de meeste mensen levert een normaal dieet op regelmatige basis voldoende energie om te voldoen aan de behoeften van een volledige dag van 24 uur. 

De koolhydraten die we eten worden opgeslagen in de lever en de spieren onder de vorm van glycogeen. Glycogeen vormt een energievoorraad die kan worden aangesproken als de nodige energieaanvoer zou stilvallen, zodat we toch nog verder kunnen blijven functioneren tot de volgende maaltijd of tussendoortje.

Als je aan cirrose lijdt kan je lever niet meer voldoende glycogeen opslaan of vrijgeven, zodat je frequenter zal moeten eten.

Dit betekent dat als je dieet niet voldoende en ononderbroken energie kan leveren en als bovendien je lever niet meer voldoende glycogeen kan vrijgeven, je lichaam een andere energieboost zal moeten zoeken. 

Je lichaam zoekt deze boost dan bij spieren met als resultaat een vermindering van de spiermassa en vermoeidheid. Dit probleem treedt meestal op tijdens de nacht, want dan ligt er een langere periode tussen de maaltijden en kent de toevoer van glycogeen uit de lever een dipje.

De uitdaging is dus een dieet te zoeken dat je energiepeil voldoende hooghoudt tijdens zowel de dag als de nacht.

Jij zal meer calorieën en proteïne moeten opnemen dan een gezond persoon met hetzelfde gewicht. Hoeveel dit juist moet zijn, is moeilijk te berekenen. Praat dus met je dokter of je diëtist om een dieet op te stelen dat voldoet aan jouw specifieke behoeften.

Er zijn enkele algemene richtlijnen die nuttig kunnen zijn. 

• Je dagelijkse behoefte aan calorieën bedraagt 35 à 40 calorieën per kg van je ideaal lichaamsgewicht.
• Je dagelijkse behoefte aan proteïne bedraagt 1,2 tot 1,5 gram proteïne per kg van je ideaal lichaamsgewicht.
• Vergeet niet om met je dokter te praten over je ideaal gewicht, want dit is verschillend van persoon tot persoon.

Een voedingsdagboek bijhouden of een calorie-app gebruiken op je smartphone kunnen zeker nuttig zijn om er over te waken dat je voldoet aan je dagelijkse behoeften aan calorieën en proteïnes.

Volg nauwlettend het specifiek dieet of voedingsplan dat je hebt ontvangen van je diëtist of je verzorgend team. Hieronder staan nog enkele nuttige tips om je energieniveau op peil te houden: 

• Tracht je maaltijden te spreiden over de ganse dag door eerder zes kleine maaltijden te gebruiken in plaats van drie grotere.
• Als je proteïnerijk voedsel gebruikt neem dan eerder bonen of linzen, vis of zuivelproducten zoals eieren, melk en yoghurt. Vermijd om veel van je proteïnebehoefte uit vlees te halen, in het bijzonder rood vlees. (dit wordt meer in detail besproken in de volgende sectie).
• Als je voedsel gebruikt dat rijk is aan koolhydraten, neem dan eerder aardappelen, rijst, pasta en granen want zij geven hun energie trager vrij en dit over een langere periode. Volle granen zoals bruine rijst of bruine pasta zijn ideale keuzes, want zij geven hun energie uitermate traag vrij. 
• Voor je gaat slapen eet je best iets dat rijk is aan koolhydraten (ideaal zijn complexe koolhydraten) zodat je voldoende energie hebt om de nacht door te komen.
• Als je geen honger hebt als je een van je reguliere maaltijden zou moeten nemen, neem dan in de plaats een drankje of fruitsapje dat rijk is aan calorieën of proteïnes. 
• Geschikte drankjes zijn bijvoorbeeld zelfgemaakte milkshakes en smoothies of speciale drankjes of sapjes. Milkshakes en smoothies zijn eenvoudig te maken: mix vers fruit of verse groenten met melk, fruitsap, ijskreem of yoghurt. Bespreek dit ook eens met je dokter of diëtist.
• Heb je tussen je reguliere maaltijden een hongerig gevoel of voel je een gebrek aan energie, gebruik dan een tussendoortje of een sapje dat rijk is aan calorieën en proteïnes.

Vermijd alcohol en tabak, want beiden zijn gevaarlijk voor personen met leverproblemen.

Ik heb ook ascites, moet ik dan iets wijzigen aan mijn dieet?

Ascites is een aandoening die veel voorkomt bij personen die aan cirrose lijden.

Dit komt omdat de druk in de bloedvaten kan stijgen en dit kan leiden tot vochtophoping in de buik. Deze vochtophoping kan je buik doen opzwellen en ook kortademigheid veroorzaken. 

Het zoutgebruik in je dieet verminderen is een manier om dit opzwellen onder controle te houden.

Ons lichaam bestaat grotendeels uit water en ons lichaam tracht het zoutgehalte in dit water op peil te houden. Hoe meer zout je gebruikt, hoe meer ons lichaam water zal ophouden om alzo het zoutpeil op zijn natuurlijk niveau te houden.

Je zoutinname verminderen heeft een gunstig effect op de aan ascites verbonden opzwelling en het gevoel van ongemak.

Hoe kan ik het zout in mijn dieet verminderen?

• Zoek een versie met weinig of geen zout (natriumchloride NaCl) van de producten die je normalerwijze koopt. Op het etiket staat hoeveel zout er in het product zit. 1 gram zout is gelijk aan 0,4 gram natrium.
• Neem de gewoonte aan om de etiketten op de voeding aandachtig te lezen en de zoutniveaus van de verschillende producten te vergelijken.

Alhoewel ascites je een opgezwollen gevoel kan geven is het toch belangrijk dat je dagelijks 6 à 8 glazen water drinkt om te vermijden dat je zou dehydrateren.

Volg nauwgezet de richtlijnen van je diëtist of je verzorgingsteam.

Door wat kan ik het zout in mijn dieet vervangen?

Je hebt geen zout nodig om je voedsel lekker te laten smaken. Probeer eens enkele van deze alternatieve manieren om je voedsel meer smaak te geven.

• Schakel over naar zelfgemaakte bouillon in plaats van zoute bouillonblokjes.
• Gebruik olijfolie en azijn als dressing voor je salades.
• Voeg mosterd of muskaatnoot toe aan pureeaardappelen.
• Gebruik knoflook, gember, chilipeper, lente-uitjes, citroen- of limoensap en kruiden en specerijen bij je vis, groenten en pasta.
• Gebruik aalbessengelei, appelmoes of abrikozen bij lams- of varkensvlees.

Welk voedsel moet ik mijden?

• Kant en klaar maaltijden en sauzen, zoals maaltijden die je enkel nog moet opwarmen of sauzen die je toevoegt aan je vlees of pasta.
• Take-away en fast-food maaltijden
• Soep in brik of blik
• Groenten in blik, gebakken bonen inbegrepen. Kies verse of diepgevroren groenten, zij bevatten meestal minder zout.
• Vis in blik zoals tonijn en zalm. Zoek een versie in bronwater.
• Gezouten vlees zoals spek, worstjes, hesp of salami.
• Gezouten boter. Gebruik liever licht gezouten of ongezouten boter, maar ook dit mag je slechts met mate gebruiken.
• Sommige bronwaters bevatten veel natuurlijke zouten. Kijk naar de etiketten en vergelijk de zoutgehaltes.
• Sommige kruidige bereidingen zoals tomatensaus, bruine saus, salsa en sojasaus.
• Als je dieet ertoe zou leiden dat je spijsverteringsproducten, zoals bijvoorbeeld maagzuurremmers, zou moeten nemen, bedenk dan dat deze producten een hoog zoutgehalte bevatten. Een alternatief zoals pepermuntoliecapsules zou dan beter geschikt zijn.

Als je aan cirrose lijdt, houdt dit ook in dat je lichaam het moeilijk heeft om alle vitamines en mineralen uit je voeding op te nemen.

Als je voelt dat je lijdt aan een tekort van bepaalde mineralen zoals calcium, magnesium en zink kan je deze supplementen makkelijk bij je apotheker kopen. Maar bedenk dat voedselsupplementen gevaarlijk kunnen zijn voor personen met een leverziekte, zelfs als deze supplementen beweren goed te zijn voor de gezondheid van je lever.  Vraag steeds aan je dokter welke supplementen geschikt zijn voor jou.
 
 

Raadpleeg steeds je arts of diëtiste voor verdere informatie.

© VHC Pagina update mei 2020